Wat kan ik doen om jongeren aan de haven te verbinden?

Op dit moment staan er zo’n 8.000 vacatures open in het Rotterdams havengebied en de vraag neemt alleen maar toe. Tegelijkertijd neemt de instroom in het mbo af en de vergrijzing toe. De energietransitie biedt volgens Marco Pastors (directeur Nationaal Programma Rotterdam Zuid) en Joyce Conings (projectleider Deltalinqs Climate Program) nieuwe kansen om jongeren aan de haven te verbinden. Daar is echter wel leiderschap voor nodig. Pastors: ‘De vraag “Wat kan ik doen?” moet centraal staan.’

Het Nationaal Programma Rotterdam Zuid (NPRZ) en Deltalinqs werken inmiddels zo’n tien jaar samen om jonge mensen met de haven te verbinden. Marco: ‘Het idee kwam van Deltalinqs: zij stelden als eerste voor om kinderen en jongeren vanaf het primair onderwijs tot aan het mbo te enthousiasmeren en te begeleiden naar een baan in de haven. Dat hebben wij als NPRZ van Deltalinqs “gepikt” en verder uitgebouwd met nog meer garanties uit andere sectoren.’ Joyce licht toe: ‘Deltalinqs biedt, samen met het Scheepvaart & Transport College en het Techniek College, voor heel Rotterdam de Carrière Start Garantie aan. Dit houdt onder meer in dat mbo niveau 3 en 4 studenten die voor een opleiding in de techniek (waaronder de opleidingen tot operationeel technicus en onderhoudstechnicus) kiezen, een garantie hebben op twee stageplekken tijdens hun studie. Daarnaast krijgen ze onder meer begeleiding van een bedrijfsmentor en een vergoeding voor school- en boekengeld. Dit heeft als doel ervoor te zorgen dat jongeren kiezen voor een opleiding met een gezond arbeidsmarktperspectief.’

Van basisschool tot baan
Ze vervolgt: ‘In Rotterdam-Zuid faciliteert NPRZ, in samenwerking met vele werkgevers die zich hebben verbonden aan het NPRZ, waaronder Deltalinqs én de scholen op Zuid, loopbaanoriëntatie en -begeleiding (LOB) en de AanDeBak-garantie.’ Marco: ‘We beginnen als leerlingen ongeveer tien zijn met LOB en zorgen ervoor dat ze hun koers vasthouden tijdens het mbo, daarmee kun je leerlingen echt de goede kant ophouden.’ Onderdeel van LOB zijn ook snuffelstages en een dagje meelopen in de haven. Het NPRZ zorgt er daarnaast voor dat bedrijven op scholen langskomen om voorlichting te geven. Daarna, op het moment dat er een keuze wordt gemaakt voor een mbo-opleiding is er een AanDeBak-garantie. Marco: ‘Dat wil zeggen dat studenten na hun studie gegarandeerd aan het werk kunnen. De baangarantie geldt overigens niet alleen voor een baan in de Rotterdamse haven. Veel bedrijven in de bouw-, installatie- en zorgsector doen ook mee.’

De juiste keuze maken
Marco legt uit waarom de LOB-aanpak en de baangarantie juist in Rotterdam-Zuid zo belangrijk zijn. ‘Je omgeving speelt een grote rol bij je beroepskeuze. Als je ouders bijvoorbeeld zelf geen baan hebben, mis je die positieve invloed. Daarnaast is het onderwijs vaak erg gericht op zelfontplooiing: kies iets wat je leuk vindt. Daardoor kiezen jongeren al snel voor een opleiding op het gebied van sport of toerisme of – gestimuleerd door ouders – een mbo-studie als economie, administratie of een juridische opleiding waarmee je een “goede baan” op kantoor krijgt. Aan een baan in de haven wordt niet snel gedacht. Via LOB stellen we die corrigerende vragen wel: Is er echt werk in die sector? In welke sectoren maak je meer kans? Wat zijn jouw talenten en waar kun je die ontwikkelen? Waarom kiest iemand bijvoorbeeld voor toerisme? Als je van reizen houdt ben je beter af met een andere studie om een vakantie te kunnen betalen.’ De baangarantie geeft het benodigde extra zetje. Joyce vult aan: ‘De baangarantie geeft daarnaast het signaal aan schoolverlaters uit Rotterdam-Zuid dat ze gewild zijn en er vertrouwen in hun potentieel is. Er is werk voor iedereen in de haven, maar het is belangrijk dat iedereen zich er ook thuis voelt.’ Marco: ‘De zekerheid die de baangarantie biedt is belangrijker dan je denkt. Jongeren hier denken vaak dat ze bij goed betaald werk achteraan in de rij staan. Met de baangaranties sluiten we dat uit.’

800 baangaranties
Het NPRZ boekt veel resultaat met de aanpak. Marco: ‘Toen we begonnen kozen 30 studenten voor een opleiding met baangarantie, terwijl we 200 studenten een baangarantie konden bieden. Inmiddels kunnen we 800 studenten jaarlijks een baangarantie bieden, van wie 100 via Deltalinqs, en kiezen ook daadwerkelijk 800 studenten voor een studie met baangarantie.’

Kansen energietransitie
Ondanks deze goede resultaten blijft er een tekort aan medewerkers in de haven. De energietransitie biedt nieuwe kansen om mbo’ers aan de haven te binden. Marco: ‘Een duurzame haven biedt een ander soort banen. Daarnaast komt er als de fossiele economie vermindert, ruimte vrij voor de andere bedrijvigheid, en wordt het mogelijk ook in de buurt van de haven te wonen, omdat de haven schoner en veiliger wordt. Binnenkort vestigen drie instellingen in het hoger onderwijs zich in Rotterdam-Zuid. Waarom zou je voor die studenten geen woningen bouwen in de leiderschap nodig, vinden Marco en Joyce. Marco: ‘In de praktijk hebben leiders in het onderwijs en het bedrijfsleven er een handje van om de verantwoordelijkheid bij een ander te leggen. Daarmee schiet je weinig op. ‘De vraag “Wat kan ik doen?” moet centraal staan.’

Human Capital Coalitie Energietransitie
Joyce kan het alleen maar beamen. Zij ziet ook een belangrijke rol voor brancheverenigingen zoals Deltalinqs en initiatieven zoals NPRZ om onderwijs en bedrijfsleven te informeren en inspireren. Stappen in de goede richting worden nu volop gezet: ‘Deltalinqs ondertekende in januari 2023 met vijf andere partijen een intentiever- klaring tot het vormen van de Human Capital Coalitie Energietransitie (HCCE). Daarin hebben we afgesproken dat we in coalitieverband met bedrijven, onderwijs en overheid samenwerken aan eenpassend arbeids- en onderwijsaanbod voor nu én in de toekomst, om daarmee de energietransitie in het Rotterdamse havengebied mogelijk te maken (zie ook p18). Om dit te bereiken zijn we verschillende doorbraakprojecten gestart. We werken onder meer aan een imago- en promotiecampagne, richten ons op diversiteit en inclusiviteit, zijn een energietransitie learning community aan het ontwikkelen, en leerwerkbedrijven verder aan het opzetten. Daarnaast zetten we in op het aantrekken van internationaal talent.’

Marco: 'Wat mij betreft komen daarbij extra accenten op Rotterdam-Zuid te liggen en de andere achtergebleven gebieden in onze regio die sinds kort onder het Nationaal Programma Leefbaarheid en Veiligheid vallen. Dat zijn gebieden in Schiedam, Vlaardingen, Dordrecht en Delft. Die hebben de opdracht en de infrastructuur om de HCCE ook daar verder te helpen. Het zou zonde zijn daar geen gebruik van te maken.’

Voor scholen op Zuid

In ons LOB-aanbod vind je veel havengerelateerde activiteiten zoals de Wereldhavendagen, Port Rangers, Bliksemstages (vo onderbouw en vo bovenbouw) en het Havenprogramma voortgezet onderwijs. Meer weten? Neem contact op met Thomas Ebeltjes (vo) of Esther Lek (po). Zij denken graag met je mee.